Saksı Değiştirme Zamanı

Saksı ve toprak değiştirme zamanı bitkiden bitkiye değiştiği gibi bulunduğunuz yerin iklimine ve evinizin ısı ve havadarlık şartlarına göre de değişir. Yer değişimi şokları ile bitkilerin mahvolmaları ise özellikle son yıllardaki yeni icat üretim ve satışa sunma teknikleri yüzünden şimdi hemen herkesin şikayetçi olduğu bir problem. Bunun ayrıntıları daha aşağıda.

Saksı-toprak değişiminde en uygun zaman

Bitkinin normale göre daha hızlı gelişim göstereceği döneme girmeden çok kısa bir süre önce saksı-toprak değişimi yapılmalıdır. Mecburi durumlarda ise her zaman yapılabilir elbette. Burada en elverişli zamanları belirtiyorum. Belirli bir ısı derecesi önemlidir. Sıcak mekanlara alışık bitkileri daha serin bir mekana alınca orada toprak değiştirmek köklerin çürümesine sebep olur. Bu hataya düşmeyin.

Aşağıda bitkileri kategorilere ayırıp farklı zamanlar tavsiye ettim ama “ben hepsini aynı günde halletmek zorundayım” diyorsanız, bunun için çok önemli bir püf noktası şudur: Evlerde kalorifer vs. ısıtıcılarının kullanımının bırakıldığı ve pencerelerin sık sık açılabileceği zaman. İşte buna göre siz bölgenizin iklim özelliğine göre ilkbahar sonunda ne zaman saksı ve toprak değişimi yapacağınızı belirleyebilirsiniz. Kökleri rahatsız edilen bitkiler fazlaca esinti alabilmeli (16C dereceden daha serin olmayacak). Böylece canlanırlar ve köklerine de can gelir. Bu durumda aşağıdaki tarihleri dikkate almanız gerekmez.

Tropikal yağmur ormanı bitkileri

Devetabanıbarış çiçeği, salon sarmaşığı, para ağacı, Dracaena türleri, aşk merdiveni ve difenbahya sayılabilir. İlkbaharın serin günleri tamamıyla geride kaldığı zaman bu türlerde saksı ve toprak değiştirmek için en uygun zamandır. Gece ısısı artık 16C dereceden aşağı düşmüyorsa (mesela İstanbul’da mayısın ilk haftasını atlatınca tamamdır).

Tropikal – subtropikal dağ ormanı, sis ormanı ve yayla bitkileri

Bunlar serin havaya adapte olabilen türler. Phalaenopsis orkideleri, Afrika menekşesi, antoryum, yılbaşı kaktüsü, guzmanya, eşmeya, kalanchoe.. Fakat evinize yeni getirdiğinizde henüz serin aylarda iseniz hemen toprak ve saksı değiştirmemelisiniz (zira sıcak seralara alışık yetişmişlerdir). Uzun zamandır evinizde ise ve eviniz kış boyu serin ise bu takdirde ilkbaharın başında topraklarını değiştirebilirsiniz. Yine de bir iki hafta beklemek daha iyidir. Gece ısısı 9C dereceden aşağı düşmediği günler kesinleşince. İstanbul’da nisanın ikinci haftasından itibaren.

Az yağışlı bölgelerin ve çöllerin bitkileri

Paşa kılıcı, dikenler tacı, yeşim ağacı, çöl kaktüsü formunda gelişen Euphorbia türleri, çöl kaktüsleri, Yucca, Aloe vera, çöl gülü (Adenium).. Bunlar serin havaya adapte olabilseler bile köklerinin serin zamanlarda rahatsız edilmemesi gerekiyor. Yukarıdakilere göre daha geç kalmak lazım. Yaza doğru, gece ısısı 18C dereceden aşağı düşmediği günler geldiğinde saksılarını vaya topraklarını değiştirebilirsiniz. Ayrıca: Yeni toprak az nemli – orta nemli arasında olması gerekiyor. Ve saksı-toprak değişimi yaptıktan sonra bir müddet sulamayacaksınız.

Toprak değiştirirken..

Zamanımızda iç mekanlarda yetiştirilen süs bitkileri için özel topraklar her yerde poşetlenmiş olarak satılır. Fakat bunlar gerçekte çok da uygun değiller. Ama yine de iç mekan süs bitkilerinden özellikle yağmur ormanı kökenli olanlar için en iyisi bunlardır.

Dikkat: Hazır poşet topraklar mutlaka çürüntülü ve lifli olmalıdır. Zaten çoğunlukla da böyledirler. Fakat bazı farklı topraklar var: İri kum taneleri gibi veya pilavlık bulgur gibi sırf tanelerden ibaret olup rengi siyahtır. Bunları hiçbir bitkinizde tavsiye etmem. Belki antoryum için gayet iyi olabilir ama bu bir istisna. Kısaca, bu taneli tuhaf toprak her ne ise bitkilerinizde kesinlikle kullanmamalısınız.

Çürüntülü-lifli hazır poşet topraklarını daha da iyileştirmek için yapılması gereken çok önemli bir şey, toprağa ponza taşı karıştırmaktır. Köklere çok sağlıklı havadar ortam imkanı sağlar. Peki ponza taşı toprağa ne kadar, ne oranda karıştırılacak?

Yağmur ormanı bitkileri için: 4 ölçü hazır toprak + 1 ölçü ponza taşı.

Diğerleri için: 3 ölçü hazır toprak + 1 ölçü ince ponza taşı.

Ponza taşı fidanlıklarda içme suyuna göre çok daha ucuz fiyattan satılır. Ortalama irilikleri fındık kadar, irili ufaklı ve hafif yapılı taşlardır. İnce ponza taşı da aynı ponza taşıdır. Kuru nohut ve pirinç taneleri gibi irili ufaklı olması bazı bitkilerin toprak karışımında daha iyidir.

Saksı değişimi

Bitki eski saksısında iken önce sulayın. Islaklığı gidene kadar, birkaç saat veya bir gün bekletin. Böylece kökler ve toprak dağılmadan kalıp gibi çıkarabilirsiniz. Yeni saksının dibine önce deliklerin üzerine toprak akıp gitmesin diye taş veya strafor parçaları koyun. Sonra en az 2 cm yükseklikte ponza taşı veya çakıl taşları doldurun. Taşların üzerine iki parmak kadar yükseklikte toprak yayıp biraz bastırın. Eski saksısından çıkardığınız bitkinizi yerleştirip kenarlardan toprak doldurun. Doldururken acele etmeyip toprak iyice yerleşsin diye parmaklarınızı veya kalın bir çubuğu sokarak kenarlardan doldurduğunuz toprağı aşağı doğru bastırın. Böyle yapa yapa toprağı doldurun. İşiniz bitince sulanması gereken bitkileri hemen sulayın. Mesela paşa kılıcı ve succulent türler hemen sulanmaz. Toprağın nemliliğine göre, biraz kuruyuncaya kadar beklenmelidir.

Yer yadırgaması ve yer değişimi şokları

Yeni aldığınız bitkilerin toprağı ne kadar kötü olursa olsun hemen toprak değiştirmeyin. Bitki önce yeni ortamına alışmalı ve şoku üzerinden atmalı (bu süreçte hiç sulamamada yarar var). Yer yadırgama şoklarında bitkiler adeta felç olur. Bunun üzerine kökleri rahatsız etmenin bedeli bitkinin köklerden başlayarak çürümesidir. En az 15 gün beklemelisiniz.

Özellikle çok serin veya soğuk aylarda alınan iç mekan süs bitkileri, yeni geldiği evin ya da ofisin şartları çok aykırı ise fena şok geçirirler. Genelde köklerde çürüme başlar. Örneğin antoryum, az farkla bile olsa daha serin bir ortama geldiğinde kökleri çürür. Bunun alametleri yapraklarda sararma, kararma, çatlama ve yırtılma gibi emarelerdir. Atatürk çiçeğinde de yine aynı şartlarda, yine köklerde bozulma başlar. Emareleri ise bazen yapraklarda ani sararma ve dökülme, bazen de (yeni yeri daha fazla serin ise) yapraklarda cansızlaşma ve yeşil halde kurumaya başlama gibi bozulmalardır.

Orkidelerde de (eğer toprağı ıslak ise) köklerde hızlı bir çürüme başlar. Yeni aldığınız orkideleri en az 8 gün ne olursa olsun sulamayın.

Neler yapılabilir?

Yapılacak en iyi şey serin aylarda eviniz serin oluyorsa seralardan yeni çıkmış bitkileri kesinlikle almamaktır. Veya satış yerinde topraklarını kontrol edin. Eğer pek fazla nemli değilse alın ve eve getirdiğinizde ilk 10 gün kesinlikle sulamayın. Antoryumlarda ayrıca en üstten boşaltacağınız kadar toprak boşaltın. Orkidelerin saksılarındaki çam kabuklarını azaltmaya çalışın. En üstten cımbız gibi bir şeyle çam kabuklarını çekip alın. Köklerin sıkıca tutunduğu parçaları zorlamayın onlar kalsın.

İç mekanlarda zaten olmaması gereken süs bitkileri

Sürekli açık hava isteyen bitkiler (siklamen, açelya ve küpe çiçeği) iç mekanlarda bozulur. Ancak eğer oda çok fazla serin ise bozulmazlar. Onbiray çiçeği ve begonyalar da (hatta ev begonyaları çeşitleri dahil) içmekanlara pek uygun değildir. Ancak hiç durmayan mükemmel bir hava sirkülasyonu varsa böyle mekanlarda onbiray çiçeği ve her tip ev begonyaları sorunsuz yaşarlar.

Eskiden, mesela 80’li yıllarda ve daha önceleri evlerde pencere çerçeveleri tahtadan olurdu ve aralarından sürekli hava geçirirdi. Bu sayede o zamanlarda evlerde çiçekler çok daha sağlıklı yaşayabiliyorlardı.

Zamanın kötü icatları

Seralarda kullanılan topraklar bizim oradan buradan bulup satın aldığımız hazır poşet topraklardan farklıdır. Genelde böyle. Ve bu tuhaf topraklar sadece sera ortamlarında sağlıklıdır. Seralarda sürekli sıcak ve yoğun nemli hava sirkülasyonu sağlanır. Ama öyle bir ortama alışık bir süs bitkisi ev-ofis ortamlarına getirildiklerinde, saksılarındaki toprak genellikle kökleri yakıp çürütür. Özellikle de sera ortamlarına göre daha serin olan mekanlara getirilen bitkilerde kök çürümesi hemen başlayabilir.

Eve / ofise yeni bitki alacaksanız en iyi iki zaman

Seralarda yetiştirilen süs bitkilerini satın almada en iyi zaman ilkbaharın ikinci yarısının sonu ve yaz sonudur. İlk aldığınızda iki hafta boyunca ortamda mümkün olduğunca sık ve uzun süreli hava sirkülasyonu olursa bitkiler hiçbir zarar görmeden yeni ortamlarına adapte olurlar. Bu iki haftalık süre dolduğunda bitkiye en uygun toprak karışımı hazırlayıp toprağını değiştirebilirsiniz.

Adaptasyon seralarının önemi

Eğer güvendiğiniz dürüst bir çiçekçi varsa, seradan sonra adaptasyon serasında bitkileri normal hayata adapte ettikten sonra satıyorsa ondan her zaman alabilirsiniz. Buna rağmen bile ısıtıcıların yakıldığı, pencerelerin hiç açılmadığı aylarda evlere ofislere yeni bitki almak riskli. Pencereleri gün içinde çok defa açıp sık sık iyice havalandırıyorsanız hava sirkülasyonu / esinti sağlıyorsanız sorun olmaz.

Yazın dışarıda tuttuğunuz ama kışın içeri alacağınız bitkileri serin günler başlamadan önce, yaz sonunda içeri almalısınız. Sonbahar serinlerini beklerseniz bitkiler serin havaya göre adapte olurlar. Sonra birden bire sıcak, havasız, esintisiz ortama alındıklarında ölümcül şok yaşarlar. Aynı şoka seradan yeni çıkmış bitkiler de aynı şekilde maruz kalıyor. Seralarda havalandırma ve ısı dengesi her zaman en iyi şekilde sağlanır. O bitkiler esintisiz ortamlara gelince adapte olamaz bozulurlar.

 

KATEGORİLER
Saksı çiçekleri evinizin güzelliğine güzellik katıp, evinizi renklendirerek havasını değiştiren, modern dekorasyonun olmazsa olmazlarındandır. Peki onlara nasıl yaklaşmanız gerektiğine ne kadar hakimsiniz ?